چه زمانی زردی نوزاد خطرناک میشود؟ علائم هشداردهنده
- بدون نظر
- دسته بندی: مقالات آموزشی
زردی نوزاد یکی از شایعترین مشکلات دوران نوزادی است و بیشتر والدین در روزهای اول تولد با آن مواجه میشوند. دیدن زرد شدن پوست یا سفیدی چشم نوزاد میتواند برای والدین نگرانکننده باشد، اما واقعیت این است که در اغلب موارد، زردی نوزاد طبیعی و موقتی است. با این حال، در برخی شرایط خاص، زردی میتواند خطرناک باشد و نیاز به بررسی و درمان فوری توسط پزشک متخصص کودکان داشته باشد.
در این مقاله بهطور کامل توضیح میدهیم زردی نوزاد چیست، چه زمانی طبیعی است، چه زمانی خطرناک میشود و والدین باید به چه علائم هشداردهندهای توجه کنند.
زردی نوزاد چیست؟
زردی نوزاد به حالتی گفته میشود که پوست و سفیدی چشم نوزاد به رنگ زرد متمایل میشود. این تغییر رنگ به دلیل افزایش مادهای به نام بیلیروبین در خون نوزاد اتفاق میافتد.
بیلیروبین حاصل تجزیه طبیعی گلبولهای قرمز خون است. کبد وظیفه دارد این ماده را از بدن دفع کند، اما کبد نوزادان—بهویژه در روزهای ابتدایی تولد—هنوز بهطور کامل بالغ نشده و ممکن است نتواند بیلیروبین را بهسرعت دفع کند. در نتیجه، سطح بیلیروبین بالا میرود و زردی ایجاد میشود.
زردی طبیعی نوزاد چه زمانی ظاهر میشود؟
در بیشتر نوزادان سالم، زردی معمولاً بین روز دوم تا چهارم تولد ظاهر میشود و طی یک تا دو هفته بهتدریج کاهش مییابد. به این نوع زردی، «زردی فیزیولوژیک» گفته میشود و معمولاً خطری برای نوزاد ندارد.
در نوزادان نارس، ممکن است زردی کمی دیرتر برطرف شود، اما همچنان میتواند طبیعی باشد؛ البته تحت نظر پزشک.
چه زمانی زردی نوزاد خطرناک میشود؟
اگرچه بیشتر موارد زردی بیخطر هستند، اما در برخی شرایط زردی میتواند نشانه یک مشکل جدی باشد. زردی نوزاد در موارد زیر خطرناک تلقی میشود:
- زردی در ۲۴ ساعت اول پس از تولد ظاهر شود
- شدت زردی بهسرعت افزایش پیدا کند
- زردی بیش از دو هفته در نوزادان رسیده ادامه داشته باشد
- سطح بیلیروبین از حد مجاز بالاتر برود
- زردی همراه با علائم غیرطبیعی دیگر باشد
در چنین شرایطی، بررسی فوری توسط متخصص کودکان ضروری است.
علائم هشداردهنده زردی خطرناک در نوزادان
والدین باید نسبت به برخی علائم حساس باشند، زیرا این نشانهها میتوانند بیانگر زردی شدید یا خطرناک باشند:
1. زردی شدید پوست و چشمها
اگر زردی از صورت به سمت شکم، دستها و پاها گسترش پیدا کند یا رنگ زرد بسیار پررنگ باشد، میتواند نشانه بالا بودن شدید بیلیروبین باشد.
2. بیحالی و خوابآلودگی غیرعادی
نوزادی که بیش از حد خوابآلود است، بهسختی بیدار میشود یا تمایل کمی به شیر خوردن دارد، باید فوراً توسط پزشک معاینه شود.
3. گریههای زیر و غیرعادی
گریههای تیز، زیر یا غیرمعمول میتواند یکی از علائم هشداردهنده زردی شدید باشد.
4. تغذیه ضعیف یا امتناع از شیر خوردن
کاهش اشتها یا مکیدن ضعیف میتواند نشانه تأثیر زردی بر سیستم عصبی نوزاد باشد.
5. تیره شدن ادرار یا بیرنگ شدن مدفوع
ادرار نوزاد باید روشن باشد و مدفوع رنگ طبیعی داشته باشد. ادرار تیره یا مدفوع بسیار روشن میتواند علامت مشکل کبدی یا زردی غیرطبیعی باشد.
چرا زردی شدید خطرناک است؟
اگر سطح بیلیروبین بیش از حد بالا برود و درمان نشود، ممکن است وارد مغز نوزاد شود و باعث عارضهای جدی به نام کرنایکتروس شود. این وضعیت میتواند منجر به آسیب دائمی مغز، اختلالات شنوایی، مشکلات حرکتی و حتی مرگ شود.
خبر خوب این است که با تشخیص بهموقع و درمان صحیح، میتوان بهطور کامل از بروز این عوارض جلوگیری کرد.
عوامل افزایشدهنده خطر زردی نوزاد
برخی نوزادان بیش از دیگران در معرض زردی شدید قرار دارند، از جمله:
- نوزادان نارس
- نوزادانی با وزن تولد پایین
- ناسازگاری گروه خونی مادر و نوزاد
- سابقه زردی شدید در فرزندان قبلی
- تغذیه ناکافی با شیر مادر
- عفونتها یا بیماریهای زمینهای
در این موارد، پایش دقیقتر سطح زردی اهمیت زیادی دارد.
تشخیص زردی خطرناک چگونه انجام میشود؟
تشخیص شدت زردی فقط با نگاه کردن به پوست نوزاد کافی نیست. پزشک متخصص کودکان با استفاده از:
- دستگاه سنجش زردی از روی پوست
- آزمایش خون برای اندازهگیری دقیق بیلیروبین
میتواند شدت زردی را مشخص کند و درباره نیاز یا عدم نیاز به درمان تصمیم بگیرد.
درمان زردی نوزاد چگونه است؟
درمان زردی به شدت آن بستگی دارد. روشهای درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- افزایش تغذیه نوزاد برای دفع بهتر بیلیروبین
- فتوتراپی (نوردرمانی) که یکی از مؤثرترین و ایمنترین روشهای درمان زردی است
- در موارد بسیار نادر، تعویض خون
درمان باید حتماً تحت نظر پزشک انجام شود و از درمانهای خانگی غیرعلمی پرهیز شود.
آیا زردی نوزاد همیشه نیاز به درمان دارد؟
خیر. بسیاری از نوزادان فقط نیاز به بررسی و پیگیری دارند و زردی آنها بهطور طبیعی برطرف میشود. نکته مهم این است که تشخیص اینکه زردی نیاز به درمان دارد یا نه، باید توسط متخصص کودکان انجام شود، نه بر اساس حدس والدین یا توصیه اطرافیان.
نقش والدین در پیشگیری از زردی شدید
والدین میتوانند با رعایت نکات زیر به کاهش خطر زردی شدید کمک کنند:
- شروع تغذیه با شیر مادر در ساعات اولیه تولد
- شیردهی منظم و کافی
- مراجعه به پزشک در صورت مشاهده هرگونه علامت غیرطبیعی
- پیگیری و انجام بهموقع آزمایشهای توصیهشده
جمعبندی
زردی نوزاد در اغلب موارد طبیعی و بیخطر است، اما در برخی شرایط میتواند به مشکلی جدی تبدیل شود. آگاهی والدین از علائم هشداردهنده، مراجعه بهموقع به پزشک مانند دکتر کامبیز هرمان مقدم و پیگیری دقیق وضعیت نوزاد نقش کلیدی در پیشگیری از عوارض خطرناک دارد. با تشخیص و درمان بهموقع، زردی نوزاد بهطور کامل و بدون عارضه قابل درمان است.