مراقبت از ناف نوزاد: هر آنچه والدین باید بدانند
- بدون نظر
- دسته بندی: مقالات آموزشی
یکی از موضوعات مهمی که والدین به‌ویژه در روزهای ابتدایی تولد نوزاد با آن روبرو می‌شوند، مراقبت از ناف نوزاد است. ناف نوزاد پس از تولد، به‌صورت یک قسمت خشک‌شده و سیاه‌رنگ باقی می‌ماند که به آن بند ناف خشک‌شده یا بند ناف باقی‌مانده گفته می‌شود. این بخش طی چند روز تا چند هفته می‌افتد و در این مدت نیاز به مراقبت صحیح دارد تا از عفونت و التهاب جلوگیری شود.
در این مقاله همراه دکتر کامبیز هرمان مقدم، متخصص اطفال و نوزادان، به نکات مهم درباره مراقبت از ناف نوزاد، علائم هشداردهنده و روش‌های پیشگیری از عفونت ناف می‌پردازیم.
ناف نوزاد چیست و چرا مراقبت از آن مهم است؟
زمانی که نوزاد در رحم مادر است، بند ناف نقش انتقال اکسیژن و مواد مغذی را از جفت به بدن نوزاد ایفا می‌کند. پس از تولد، این بند ناف توسط پزشک یا ماما بریده می‌شود و تنها یک بخش کوچک از آن روی شکم نوزاد باقی می‌ماند. این قسمت به مرور خشک می‌شود، سیاه‌رنگ می‌شود و در نهایت می‌افتد.
ناف نوزاد یکی از نواحی حساس بدن نوزاد است. به دلیل آن‌که هنوز به‌طور کامل بسته نشده و محل ارتباط با بیرون است، احتمال ورود میکروب‌ها و ایجاد عفونت وجود دارد. به همین دلیل، رعایت بهداشت و مراقبت صحیح در این ناحیه از اهمیت زیادی برخوردار است.
مراحل افتادن ناف نوزاد
فرآیند افتادن ناف نوزاد معمولاً بین ۵ تا ۱۵ روز پس از تولد اتفاق می‌افتد. البته در برخی نوزادان ممکن است این مدت کمی بیشتر طول بکشد که لزوماً نشانه بیماری نیست، مگر اینکه علائم غیرعادی مانند ترشح، بوی بد یا قرمزی مشاهده شود.
مراحل به این صورت است:
- خشک شدن بند ناف: پس از تولد، بند ناف شروع به خشک شدن می‌کند و رنگ آن از سفید یا زرد به قهوه‌ای یا سیاه تغییر می‌یابد.
- جمع شدن و کوچک شدن: بند ناف کم‌کم کوچک‌تر شده و از محل اتصال به شکم نوزاد جدا می‌شود.
- افتادن بند ناف: به‌صورت طبیعی و بدون نیاز به دخالت، بند ناف می‌افتد و جای آن زخم کوچکی باقی می‌ماند که در چند روز آینده بهبود پیدا می‌کند.
مراقبت‌های بهداشتی از ناف نوزاد
برای جلوگیری از عفونت و تسریع در بهبود، نکات زیر باید رعایت شوند:
1. تمیز و خشک نگه داشتن ناف
ناف نوزاد باید همیشه خشک و تمیز باشد. پس از تعویض پوشک، با پنبه یا گاز استریل اطراف ناف را به‌آرامی پاک کرده و رطوبت آن را خشک کنید. استفاده از الکل ۷۰ درصد برای ضدعفونی در بعضی موارد توصیه می‌شود، اما بهتر است با پزشک مشورت شود.
2. خودداری از پوشاندن ناف
پوشک نوزاد را طوری ببندید که روی ناف را نپوشاند و هوا به آن برسد. بعضی از پوشک‌های مخصوص نوزادان تازه‌متولدشده دارای بریدگی خاصی در قسمت جلو هستند تا ناف را آزاد نگه دارند.
3. حمام کردن نوزاد با اسفنج
تا زمانی که بند ناف نیفتاده، نوزاد را حمام وان نکنید. می‌توانید بدن او را با اسفنج مرطوب تمیز کنید، بدون اینکه ناف خیس شود.
4. خودداری از کندن بند ناف
هرگز بند ناف را نکشید یا به‌زور جدا نکنید، حتی اگر به‌نظر برسد که آماده افتادن است. باید صبر کنید تا خودش بیفتد.
علائم هشداردهنده در ناف نوزاد
گاهی ممکن است ناف نوزاد دچار عفونت یا التهاب شود. در چنین مواقعی، باید به پزشک متخصص مراجعه شود. علائم نگران‌کننده عبارت‌اند از:
- بوی بد از محل ناف
- ترشح زرد یا سبز رنگ
- قرمزی اطراف ناف
- تب یا بی‌قراری نوزاد
- خونریزی مکرر یا زیاد از ناف
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، بهتر است فوراً با متخصص اطفال مشورت کنید. دکتر کامبیز هرمان مقدم با سال‌ها تجربه در زمینه مراقبت‌های نوزادی، آماده پاسخگویی به نگرانی‌های والدین است.
ناف نوزاد بعد از افتادن
پس از افتادن بند ناف، ممکن است جای آن کمی قرمز باشد یا کمی خونریزی خفیف داشته باشد که طبیعی است. این محل در عرض چند روز بهبود می‌یابد. اگر بعد از چند روز همچنان ترشح، بوی بد یا قرمزی وجود داشت، حتماً باید توسط پزشک بررسی شود.
گاهی اوقات پس از افتادن ناف، ناف نوزاد به شکل بیرون‌زده به‌نظر می‌رسد که به آن فتق نافی (Umbilical Hernia) گفته می‌شود. این مشکل معمولاً با رشد نوزاد برطرف می‌شود اما در صورت تداوم، نیاز به بررسی تخصصی دارد.
فتق نافی در نوزادان
فتق نافی زمانی رخ می‌دهد که بخشی از روده از طریق دیواره شکم به بیرون فشار بیاورد و باعث برجستگی ناف شود. این حالت در نوزادان شایع است و اغلب بدون درمان خاصی و در طی چند ماه تا یک سال بهبود می‌یابد. ولی در صورت عدم بهبودی یا بزرگ شدن بیش از حد فتق، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.
چرا مراجعه به پزشک اهمیت دارد؟
هرچند بیشتر موارد مربوط به ناف نوزاد طبیعی و بی‌خطر هستند، اما تشخیص صحیح علائم غیرطبیعی تنها توسط پزشک امکان‌پذیر است. والدینی که نسبت به سلامت ناف نوزاد خود نگرانی دارند، می‌توانند از خدمات تخصصی دکتر کامبیز هرمان مقدم در تهران بهره‌مند شوند. وی با تجربه‌ای گسترده در حوزه نوزادان و مراقبت‌های پس از تولد، می‌تواند راهنمای مناسبی برای والدین تازه‌کار باشد.
سخن پایانی
مراقبت صحیح از ناف نوزاد یکی از وظایف مهم والدین در روزهای ابتدایی تولد است. با رعایت اصول بهداشتی، دقت به علائم هشداردهنده و در صورت نیاز، مراجعه به پزشک متخصص، می‌توان از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری کرد.
اگر به دنبال پزشک باتجربه برای بررسی سلامت ناف نوزاد یا سایر خدمات نوزادی مانند واکسیناسیون و ختنه هستید، دکتر کامبیز هرمان مقدم می‌تواند بهترین گزینه برای شما باشد.
فهرست مطالب