بند ناف نوزاد را کجا بیندازیم؟ همه نکاتی که والدین باید بدانند

یکی از پرسش‌های متداولی که بسیاری از والدین تازه‌کار پس از تولد نوزاد خود مطرح می‌کنند، این است که «بند ناف نوزاد را کجا بیندازیم؟» شاید این سؤال در نگاه اول ساده به نظر برسد، اما ریشه‌های فرهنگی، اعتقادی و حتی بهداشتی متعددی پشت آن وجود دارد که بهتر است قبل از تصمیم‌گیری، درباره آن اطلاعات کافی داشته باشید.

بند ناف چیست و چرا می‌افتد؟

بند ناف، همان رشته حیاتی است که در دوران بارداری، غذای مورد نیاز و اکسیژن را از مادر به جنین منتقل می‌کند. بعد از تولد، این بند قطع می‌شود و تکه کوچکی از آن روی شکم نوزاد باقی می‌ماند که معمولاً بین ۵ تا ۱۵ روز بعد از تولد خشک شده و به‌طور طبیعی می‌افتد.

افتادن بند ناف یک روند کاملاً طبیعی است و نشانه‌ای از تکمیل فرآیند جدایی فیزیولوژیکی نوزاد از بدن مادر به‌شمار می‌آید.

چرا والدین درباره انداختن بند ناف نگران هستند؟

در فرهنگ‌های مختلف، اعتقادات و رسوم متفاوتی درباره نگهداری یا دفن بند ناف وجود دارد. برخی خانواده‌ها معتقدند بند ناف باید در جای خاصی دفن شود تا مثلاً فرزندشان در آینده خوش‌قدم باشد یا در شهر و دیار خود ماندگار بماند. برخی هم از دیدگاه بهداشتی نگران‌اند که این تکه کوچک را کجا و چطور دفع کنند تا مشکلی برای سلامت خانواده ایجاد نشود.

از نظر علمی و پزشکی، بهترین کار چیست؟

دکتر کامبیز هرمان مقدم، پزشک متخصص کودکان و نوزادان، در این زمینه تأکید می‌کند که هیچ ضرورتی برای نگهداری بند ناف از نظر پزشکی وجود ندارد. بند ناف پس از افتادن، عملاً یک تکه بافت مرده است و اگر در محیط مرطوب بماند یا به‌درستی دفع نشود، می‌تواند منبع رشد میکروب‌ها باشد.

بنابراین مهم‌ترین نکته، رعایت بهداشت است:

• بند ناف خشک‌شده را در یک دستمال کاغذی یا کیسه بهداشتی بپیچید.
• سپس آن را در سطل زباله دربسته بیندازید.
• اگر به دلایل اعتقادی قصد نگهداری یا دفن آن را دارید، بهتر است این کار را در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام دهید و محل دفن باید بهداشتی باشد تا باعث آلودگی محیط نشود.

دفن کردن بند ناف؛ آداب و رسوم قدیمی

در بسیاری از مناطق ایران و حتی کشورهای دیگر، دفن بند ناف یک رسم قدیمی است. در برخی خانواده‌ها رسم است که بند ناف را در حیاط خانه، باغچه، کنار یک درخت یا مکانی که برای خانواده ارزشمند است دفن می‌کنند. برخی نیز آن را در امامزاده یا مکان‌های متبرک به خاک می‌سپارند.

البته باید توجه داشته باشید که از نظر علمی، این موضوع نه تأثیر مثبت و نه ضرری برای نوزاد ندارد. بنابراین اگر قصد دارید این رسم را انجام دهید، فقط به بهداشت توجه کنید:

• از تماس مستقیم بند ناف با دست خودداری کنید.
• حتماً از دستکش یا دستمال استفاده کنید.
• محل دفن را طوری انتخاب کنید که احتمال دسترسی حیوانات یا آلودگی آب و خاک وجود نداشته باشد.

آیا نگهداری بند ناف عوارضی دارد؟

گاهی برخی والدین بند ناف را در یک ظرف کوچک نگه می‌دارند یا حتی داخل کیف نوزاد می‌گذارند. از نظر پزشکی این کار توصیه نمی‌شود؛ زیرا بند ناف بافت مرده است و ممکن است به‌مرور زمان منبع آلودگی میکروبی شود، حتی اگر خشک باشد.

نکات مهم مراقبت از بند ناف قبل از افتادن

قبل از این‌که بند ناف بیفتد، باید نکات بهداشتی زیر را رعایت کنید:

• همواره آن را خشک نگه دارید.
• از پوشاندن بند ناف با پوشک جلوگیری کنید.
• اگر ترشح یا بوی بد مشاهده کردید، حتماً با پزشک مشورت کنید.
• هرگز خودتان بند ناف را نکشید یا قطع نکنید؛ اجازه دهید به‌طور طبیعی جدا شود.

اگر بند ناف دیر افتاد چه کنیم؟

گاهی افتادن بند ناف بیشتر از ۱۵ روز طول می‌کشد. اگر علائم عفونت مثل قرمزی زیاد، تورم یا خونریزی دیدید، باید به پزشک مراجعه کنید. در غیر این‌صورت جای نگرانی نیست.

بهترین توصیه: ساده و بهداشتی رفتار کنید

در نهایت، چه بخواهید بند ناف را دفن کنید و چه آن را دور بیندازید، اولویت باید رعایت اصول بهداشتی باشد. واقعیت این است که از دیدگاه علمی، افتادن بند ناف پایان یک چرخه طبیعی است و پس از آن هیچ استفاده پزشکی یا معنوی اجباری برای نگهداری آن وجود ندارد.

توصیه‌های دکتر کامبیز هرمان مقدم

• بند ناف را به‌موقع و به روش درست تمیز کنید.
• هرگز به روش‌های سنتی غیرعلمی مثل بستن سکه یا نخ روی ناف نوزاد متوسل نشوید.
• از هرگونه دخالت برای کندن بند ناف پرهیز کنید.
• در صورت بروز عفونت، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
• اگر تصمیم به دفن بند ناف دارید، محل آن باید دور از دسترس حیوانات خانگی یا محیط‌های عمومی باشد.

جمع‌بندی

پرسش «بند ناف نوزاد را کجا بیندازیم» پاسخی ساده دارد: اگر دغدغه مذهبی یا فرهنگی ندارید، آن را در یک کیسه یا دستمال پیچیده و در سطل زباله دربسته بیندازید. اگر طبق رسوم خانوادگی می‌خواهید آن را دفن کنید، فقط کافی است موارد بهداشتی را رعایت کنید.

در نهایت، آرامش شما و سلامت نوزاد مهم‌ترین موضوع است. به یاد داشته باشید که بند ناف پس از افتادن دیگر نقشی در سلامت نوزاد ندارد و تصمیم درباره آن کاملاً شخصی است.