مقدمه
نوزادان در شکل‌ها و اندازه‌های مختلف هستند و همه نوزادان با سرعت خاص خود رشد می‌کنند. در معاینات منظم سلامتی فرزندتان، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی کودک شما اندازه‌گیری‌های خاصی را بر روی نمودار رشد کودک ترسیم می‌کند تا مطمئن شود که در مسیر درست قرار دارند.
رشد نوزاد اغلب به بخش‌های زیر تقسیم می‌شود:
- شناختی
- زبان
مهارت‌های فیزیکی، مانند مهارت‌های حرکتی ظریف (در دست گرفتن قاشق، گرفتن انبر) و مهارت‌های حرکتی درشت (کنترل سر، نشستن و راه رفتن)
- اجتماعی
- رشد فیزیکی
رشد جسمانی نوزاد از سر شروع می‌شود و سپس به قسمت‌های دیگر بدن منتقل می‌شود. مثلاً مکیدن قبل از نشستن است که قبل از راه رفتن است.
نوزاد تا 2 ماهگی:
- وقتی به پشت دراز می‌کشد می‌تواند سر خود را بلند کرده و بچرخاند.
- دست‌ها مشت شده، بازوها خم شده‌اند.
- هنگامی که نوزاد به حالت نشسته کشیده می‌شود، گردن قادر به حمایت از سر نیست.
رفلکس‌های اولیه عبارتند از:
- رفلکس بابینسکی، هنگام نوازش کف پا، انگشتان پا به سمت بیرون می‌چرخند.
- رفلکس مورو (رفلکس هشیاری)، بازوها را دراز می‌کند، سپس خم می‌کند و با گریه‌ای کوتاه به سمت بدن می‌کشد. اغلب با صداهای بلند یا حرکات ناگهانی تحریک می‌شود.
- گرفتن دست کف دست، نوزاد دستش را می بندد و انگشت شما را می‌گیرد.
- با قرار دادن، پا در هنگام لمس کف پا کشیده می‌شود.
- گرفتن کف پا، نوزاد انگشتان پا و جلوی پا را خم می‌کند.
- ریشه زایی و مکیدن، هنگام لمس گونه، سر را در جستجوی نوک پستان می‌چرخاند و زمانی که نوک پستان لب‌ها را لمس می‌کند، شروع به مکیدن می‌کند.
- قدم زدن و راه رفتن، زمانی که هر دو پا روی یک سطح قرار می‌گیرند و بدن آن را پشتیبانی می‌کند، گام‌های سریع برمی‌دارد.
- پاسخ تونیک گردن، بازوی چپ هنگامی که نوزاد به سمت چپ نگاه می‌کند، باز می‌شود، در حالی که دست و پای راست به سمت داخل خم می‌شوند، و بالعکس.
3 تا 4 ماهگی:
- کنترل بهتر عضله چشم به نوزاد اجازه می‌دهد تا اشیا را ردیابی کند.
- شروع به کنترل حرکات دست و پا می‌کند، اما این حرکات به خوبی تنظیم نشده‌اند. ممکن است نوزاد شروع به استفاده از هر دو دست کند و با هم کار کند تا وظایف را انجام دهد. نوزاد هنوز نمی‌تواند چنگ را هماهنگ کند، اما برای نزدیک‌تر کردن اشیا، انگشت خود را به سمت اشیا می‌کشد.
- افزایش دید به نوزاد اجازه می‌دهد تا اشیا را از پس زمینه با کنتراست بسیار کمی جدا کند (مانند دکمه‌ای روی بلوز همرنگ).
- نوزاد هنگام خوابیدن رو به پایین (روی شکم) با بازوها (بالا تنه، شانه ها و سر) بالا می‌آید.
- عضلات گردن به اندازه کافی رشد کرده‌اند که به نوزاد اجازه می‌دهد با حمایت بنشیند و سر را بالا نگه دارد.
- رفلکس‌های اولیه یا قبلاً ناپدید شده‌اند یا در حال ناپدید شدن هستند.
5 تا 6 ماهگی:
- قادر به نشستن تنها، بدون نگه داشتن، در ابتدا فقط برای چند لحظه و سپس تا 30 ثانیه یا بیشتر.
- نوزاد شروع به گرفتن بلوک‌ها یا مکعب‌ها با استفاده از روش اولنار کف دست (فشردن بلوک در کف دست در حالی که مچ را خم می‌کند یا خم نمی‌کند) می‌کند اما هنوز از انگشت شست استفاده نمی‌کند.
- نوزاد از پشت به شکم می‌چرخد. هنگامی که روی شکم است، نوزاد می‌تواند با بازوها به سمت بالا فشار بیاورد تا شانه‌ها و سر را بالا بیاورد و به اطراف نگاه کند یا به اشیاء برسد.
6 تا 9 ماهگی:
- خزیدن ممکن است شروع شود.
- نوزاد می‌تواند در حالی که دست یک بزرگسال را گرفته است راه برود.
- نوزاد قادر است برای مدت طولانی بدون حمایت ثابت بنشیند.
- نوزاد یاد می‌گیرد که از حالت ایستاده بنشیند.
- شیرخوار ممکن است در حالی که مبلمان را نگه داشته است، خود را به داخل بکشد و در وضعیت ایستاده نگه دارد.
9 تا 12 ماهگی:
- نوزاد در حالی که به تنهایی می‌ایستد شروع به تعادل می‌کند.
- نوزاد در حالی که دستش را گرفته قدم بر می‌دارد. ممکن است به تنهایی چند قدم بردارد.
رشد حسی
شنوایی پیش از تولد شروع می‌شود و در بدو تولد بالغ می‌شود. نوزاد صدای انسان را ترجیح می‌دهد.
لمس، چشیدن و بو کردن، در بدو تولد بالغ می‌شود. طعم شیرین را ترجیح می‌دهد.
بینایی، نوزاد تازه متولد شده می‌تواند در محدوده 8 تا 12 اینچ (20 تا 30 سانتی‌متر) ببیند. بینایی رنگ بین 4 تا 6 ماهگی ایجاد می‌شود. تا 2 ماهگی، می‌تواند اجسام متحرک را تا 180 درجه ردیابی کند و چهره‌ها را ترجیح می‌دهد.
حواس گوش داخلی (دهلیزی)، نوزاد به تکان خوردن و تغییر موقعیت پاسخ می‌دهد.
توسعه زبان
گریه یک راه بسیار مهم برای برقراری ارتباط است. در روز سوم زندگی نوزاد، مادران می‌توانند گریه نوزاد خود را از گریه نوزادان دیگر تشخیص دهند. در ماه اول زندگی، اکثر والدین می‌توانند بفهمند که گریه کودکشان به معنای گرسنگی، درد یا عصبانیت است. گریه همچنین باعث می‌شود که شیر مادر شیرده کم شود (سینه را پر کند).
میزان گریه در 3 ماه اول در یک نوزاد سالم از 1 تا 3 ساعت در روز متفاوت است. نوزادانی که بیش از 3 ساعت در روز گریه می‌کنند اغلب به قولنج مبتلا هستند. قولنج در نوزادان به ندرت به دلیل مشکل در بدن است. در بیشتر موارد تا 4 ماهگی متوقف می‌شود.
صرف نظر از علت، گریه بیش از حد نیاز به ارزیابی پزشکی دارد. می‌تواند باعث استرس خانواده شود که می‌تواند منجر به کودک آزاری شود.
0 تا 2 ماه:
- هشدار به صداها
- از طیف وسیعی از صداها برای نشان دادن نیازها، مانند گرسنگی یا درد استفاده می‌کند.
2 تا 4 ماهگی:
- کوز
4 تا 6 ماهگی:
- صداهای مصوت می سازد (“او”، “آه”)
6 تا 9 ماهگی:
- حباب‌ها را باد می‌کند (“تمشک”)
- می‌خندد
9 تا 12 ماهگی:
- برخی صداها را تقلید می‌کند
- می‌گوید “مامان” و “بابا”، اما نه به طور خاص برای آن والدین
- به دستورات کلامی ساده مانند “نه” پاسخ می‌دهد.
رفتار نوزاد بر اساس شش حالت هوشیاری است:
- گریه فعال
- خواب فعال
- بیداری خواب آلود
- سر و صدا کردن
- هشدار آرام
- خواب آرام
نوزادان سالم با سیستم عصبی طبیعی می‌توانند به آرامی از یک حالت به حالت دیگر حرکت کنند. ضربان قلب، تنفس، تون عضلات و حرکات بدن در هر حالت متفاوت است.
بسیاری از عملکردهای بدن در ماه‌های اول پس از تولد ثابت نیستند. این طبیعی است و از نوزادی به نوزاد دیگر متفاوت است. استرس و تحریک می‌تواند بر:
- حرکات روده
- نق زدن
- سکسکه
- رنگ پوست
- کنترل دما
- استفراغ
- خمیازه
تنفس دوره‌ای که در آن تنفس شروع و دوباره متوقف می‌شود، طبیعی است. این نشانه سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) نیست. برخی از نوزادان پس از هر بار شیر خوردن استفراغ یا تف می‌کنند، اما از نظر جسمی هیچ مشکلی با آن‌ها ندارند. آن‌ها به افزایش وزن و رشد طبیعی خود ادامه می‌دهند.
سایر نوزادان هنگام اجابت مزاج غرغر می‌کنند و ناله می‌کنند، اما مدفوع نرم و بدون خون تولید می‌کنند و رشد و تغذیه آن‌ها خوب است. این به دلیل نارسایی عضلات شکمی است که برای هل دادن استفاده می‌شود و نیازی به درمان ندارد.
چرخه خواب/بیداری متفاوت است و تا 3 ماهگی کودک تثبیت نمی‌شود. این چرخه‌ها در زمان تولد در فواصل تصادفی 30 تا 50 دقیقه‌ای رخ می‌دهند. با بالغ شدن نوزاد، فواصل زمانی افزایش می‌یابد. در سن 4 ماهگی، اکثر نوزادان یک دوره 5 ساعته خواب بدون وقفه در روز خواهند داشت.
شیرخوارانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند تقریباً هر 2 ساعت یک بار شیر می‌دهند. شیرخوارانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند باید بتوانند 3 ساعت بین شیر خوردن فاصله داشته باشند. در طول دوره‌های رشد سریع، آن‌ها ممکن است بیشتر تغذیه کنند.
نیازی نیست به نوزاد آب بدهید. در واقع می‌تواند خطرناک باشد. نوزادی که به اندازه کافی مشروب الکلی می‌نوشد، در یک دوره 24 ساعته 6 تا 8 پوشک خیس تولید می‌کند. آموزش مکیدن پستانک یا انگشت شست خود به نوزاد باعث آرامش بین شیر خوردن می‌شود.
ایمنی نوزادان
ایمنی برای نوزادان بسیار مهم است. اقدامات ایمنی را در مرحله رشد کودک قرار دهید. به عنوان مثال، در حدود 4 تا 6 ماهگی، نوزاد ممکن است شروع به غلت زدن کند. بنابراین، زمانی که کودک روی میز تعویض است، بسیار مراقب باشید.
نکات ایمنی مهم زیر را در نظر بگیرید:
- از سموم (پاک کننده‌های خانگی، لوازم آرایشی، داروها و حتی برخی گیاهان) در خانه خود آگاه باشید و آن‌ها را از دسترس نوزاد خود دور نگه دارید. از چفت‌های ایمنی کشو و کمد استفاده کنید.
- برای جلوگیری از سوختگی، هنگام در آغوش گرفتن نوزاد، چیز داغی ننوشید و حمل نکنید. نوزادان از 3 تا 5 ماهگی شروع به تکان دادن بازوها و گرفتن اشیا می‌کنند.
- نوزاد را با خواهر و برادر یا حیوانات خانگی تنها نگذارید. حتی خواهر و برادرهای بزرگتر نیز ممکن است آمادگی مقابله با یک وضعیت اضطراری را نداشته باشند. حیوانات خانگی، حتی با وجود اینکه ممکن است مهربان و دوست داشتنی به نظر برسند، ممکن است به طور غیرمنتظره‌ای به گریه یا چنگ زدن نوزاد واکنش نشان دهند، یا ممکن است با دروغ گفتن بیش از حد نزدیک، نوزاد را خفه کنند.
- نوزاد را روی سطحی که کودک بتواند از آن تکان بخورد یا بغلتد و بیفتد تنها نگذارید.
- در 5 ماه اول زندگی، همیشه نوزاد خود را به پشت بخوابانید تا بخوابد. نشان داده شده است که این وضعیت خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) را کاهش می‌دهد. هنگامی که کودک می‌تواند به تنهایی غلت بزند، سیستم عصبی در حال بلوغ تا حد زیادی خطر SIDS را کاهش می‌دهد.
- هرگز اشیای کوچک را در دسترس نوزاد قرار ندهید، نوزادان با گذاشتن هر چیزی که در دستانشان باشد در دهانشان محیط اطراف خود را کشف می‌کنند.
- برای هر سواری با ماشین، نوزاد خود را بدون توجه به مسافت کوتاه، روی صندلی ماشین مناسب قرار دهید.
- از صندلی ماشینی استفاده کنید که رو به عقب باشد تا زمانی که نوزاد حداقل یک ساله شود و در صورت امکان 20 پوند (9 کیلوگرم) یا بیشتر وزن داشته باشد. سپس می‌توانید با خیال راحت به صندلی ماشین رو به جلو بروید.
جهت دریافت مشاوره و گرفتن وقت برای رشد فرزندتان می‌توانید با مطب دکتر کامبیز هرمان مقدم تماس حاصل نمائید.
شماره‌های تماس: